Çölyak Hastalığı Nedir?
Çölyak hastalığı, gluten içeren gıdaların tüketilmesi sonucu ince bağırsağın zarar görmesiyle ortaya çıkan kronik bir sindirim ve bağışıklık sistemi bozukluğudur. Buğday, arpa ve çavdar gibi tahılların tüketilmesi hastalığı tetikleyebilir.
İnce bağırsakta emilim bozukluğuna yol açtığı için vücuda gerekli vitamin, mineral ve besin maddelerinin yeterince alınamamasına neden olur. Bu durum, uzun vadede birçok sağlık sorununa sebebiyet verebilir. Yetersiz besin emilimi ise kansızlık, kemik erimesi, vitamin eksiklikleri ve büyüme geriliği gibi problemlere yol açabilir.
Çölyak hastalığı, vücutta özellikle demir, folik asit, B12 vitamini, D vitamini, kalsiyum ve magnezyum gibi önemli vitamin ve minerallerin emilimini etkiler. Bu eksiklikler, yorgunluk, halsizlik ve enerji düşüklüğüne sebep olabilir.
Çölyak hastalığı sadece sindirim sistemiyle sınırlı kalmaz, başka sağlık sorunlarına da yol açabilir. Örneğin, osteoporoz (kemik erimesi) kemiklerin kırılgan hale gelmesine neden olabilir. Çocuklarda gelişme geriliği ve kilo alımında duraksama görülebilir. Ayrıca, çölyak hastalığı uzun süre tedavi edilmezse nörolojik sorunlar, depresyon, anksiyete, dikkat dağınıklığı, ciltte kaşıntılı döküntüler, diş minesi sorunları, karaciğer hastalıkları ve tiroit problemleri gibi durumlara neden olabilir.
Çölyak Hastalığı Olan Bireylerde Yaygın Görülen Şikayetler:
- Kronik ishal
- Kilo kaybı
- Bulantı ve kusma
- Karında şişkinlik
- Yorgunluk ve halsizlik
- Büyüme geriliği ve boy kısalığı
- Kemik ve eklem ağrısı
- Hazımsızlık
Çölyak Hastalığının Tanısı Nasıl Konur?
Hastaların öncelikle bir gastroenteroloji veya endokrinoloji uzmanına başvurması gereklidir.
Hekim tarafından, kandaki glutene karşı antikor seviyesini ölçen testler (antigliadin antikorları, endomisyum antikorları, transglutaminaz antikorları) istenir. Bu antikorlardan herhangi birinin pozitif çıkması durumunda, tanının kesinleşmesi için endoskopi ve bağırsak biyopsisi yapılmalıdır.
Çölyak Hastalığının Tedavisi Nasıldır?
Çölyak hastalığının tek etkin tedavisi glutensiz diyettir. Bireyin kendisine zarar veren gluten içeren gıdalardan tamamen uzak durması gerekir. Az miktarda glutenin bile bağırsağa zarar verebileceği unutulmamalıdır.
Diyete başlandıktan sonra klinik bulgularda hızla iyileşme görülür. 1-2 yıl içerisinde bağırsak mukozasında iyileşme sağlanabilir ve besin emilimi normale dönebilir.
Hastalığın teşhisi konulduktan sonra bir diyetisyenden profesyonel destek almak, sağlıklı bir yaşam sürdürmek açısından büyük önem taşır.
Sağlıklı günler dilerim.
Diyetisyen Vahide Yılmaz